Τα Χριστούγεννα στη Γαράσαρη

Μετά το τέλος της τεσσαρακονταημέρου νηστείας, την εσπέραν της παραμονής των Χριστουγέννων, τα παιδιά εκάστου χωριού εγύριζαν τα σπίτια και έψαλον το Καλήν εσπέραν άρχοντες» κλπ, το «Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλει» κλπ, ή «Η γέννησίς σου Χριστέ ο Θεός ημών» κλπ και εμάζευον χρήματα, φαγώσιμα και ξηρούς καρπούς.

Την ίδια βραδυά, οι κάτοικοι ετοίμαζον τα υλικά δια την παρασκευήν του πατροπαραδότου κεσκέκ, το οποίον εγίνετο ως εξής: Επάνω εις το τζάκι ετοποθετούσαν ένα δίλαβο ή καζάνι, αναλόγου χωρητικότητος προς τα μέλη της οικογενείας. Μέσα εις το καζάνι έριχνον καντουμά (ξεφλουδισμένον και κοπανισμένον σιτάρι) και κρέας, ιδίως κότας ή αρνίσιο και το άφηναν να βράσει εις μετρίαν φωτιά.

Μόλις τελείωνε το ψήσιμον ο νοικοκύρης ή η νοικοκυρά ανεκάτευε και εκτυπούσε το μίγμα με ένα ειδικό στηλιάρι από οξυά, μέχρι πολτοποιήσεως αυτού.

Η ανάμιξις και το κτύπημα του κεσκεκιού παρετείνετο ενίοτε μέχρι της ώρας καθ’ ήν εκτυπούσαν οι καμπάνες των εκκλησιών και εκάλουν τους κατοίκους εις την εκκλησίαν δια να παρακολουθήσωσιν την ακολουθίαν των Χριστουγέννων, οπότε άνδρες, γυναίκες, νέοι και νεάνιδες ενδεδυμένοι τα γιορτερά των μετέβαινον εις την εκκλησίαν, μετά δε την απόλυσιν όταν επέστρεφον εις τας οικίας των, εστρώνετο το χριστουγεννιάτικο τραπέζι και εσερβίρετο από την νοικοκυράν, μέσα εις ένα πιάτο, το καθ’ όλα πλέον έτοιμον κεσκέκι, επάνω εις το οποίον εχύνετο επί πλέον λυωμένο αγνό βούτυρον.

Το πατροπαράδοτον τούτον φαγητόν απαραιτήτως έπρεπε να το έχουν όλαι αι οικογένειαι, η δε στέρησις αυτού εθεωρείτο μεγάλη παράλειψις και όταν διεπιστώνετο από τους γείτονας η αδυναμία της ετοιμασίας του φαγητού τούτου παρά τινος οικογενείας, επροθυμοποιούντο ούτοι να συμπληρώσωσιν την έλλειψιν ταύτην.

Μετά το εκκλησίασμα και το φαγητόν, οι άνδρες εμαζεύοντο εις την οικίαν του ιερέως και όλοι μαζί εγύριζον όλα τα σπίτια του χωριού άνευ εξαιρέσεως και εχαιρετούντο αναμεταξύ των, λέγοντες «Χριστός Ετέχθη», ο δε νοικοκύρης απαντούσε «Αληθώς, Ετέχθη».

Οι νέοι πάλιν και αι νεάνιδες εμαζεύοντο εις ένα κατάλληλον χώρον και εχόρευον διαφόρους χορούς υπό τους ήχους της αθανάτου λύρας.

ΣΗΜ.: Απόσπασμα από την «Ιστορία και Λαογραφία εκκλησιαστικής επαρχίας Κολωνίας και Νικοπόλεως», Καβάλα 1964.