Πάλι τα ίδια... Διαβάζω από χθες διάφορα και ενώ είπα να μην ανακατευτώ, τελικά δεν αντέχω. Δεν κρίνω γενικά το ζήτημα των όσων ειπώθηκαν για τη Συνθήκη της Λωζάνης και όσα λέγονται για τη Συνθήκη των Σεβρών. Απλά αναφέρομαι σε όλους τους "μέγιστους" Πόντιους πατριώτες, οι οποίοι υπερθεματίζουν υπέρ των Σεβρών, παρασυρόμενοι προφανώς από κάποιους "παντογνώστες" που όλα τα σφάζουν και όλα τα μαχαιρώνουν. (πχ Νίκος Λυγερός, αυτός που δεν είχε άλλη δουλειά να κάνει και πήγε να μετρήσει το IQ του). Όσοι λοιπόν Πόντιοι μιλάνε για τις Σέβρες, ξέρουν οτι μ` αυτή τη Συνθήκη (ουσιαστικά απόφαση του τότε Αμερικανού Προέδρου Wilson), ο γεωγραφικός χώρος που ζούσαν οι Ρωμιοί του Πόντου, δηλαδή οι πρόγονοί μας, μοιραζόταν στα δύο;
Χίλια διακόσια χρόνια οπίσ`, οκτακόσια χρόνια μετά τον Χριστόν και Κύριον εμούν, ο Βασιλέας σήν Πόλιν έδωκεν διαταγήν σα φουσάτα της Ρωμανίας, για να κρούγουν τους Άστατους Παυλικιάνους σο Κυνοχώριον. Αούτοι Ρωμαίοι πα ήτανε, με τοι τ`εμετέροις εντάμαν, αλλά την πίστιν εμούν αλλάξανε κι εγέντανε αιρετικοί. Ατότε πολλά φουρτούνας έρθανε σην Λαοδικείαν, σην Νεοκαισάρειαν, σην Αμάσειαν, σην Ευδοκιάδαν και σ` όλια τα μέρια τ` αφκά της Μαυροθάλασσας, ους το όριον της Νικοπόλεως και της Χερρίανας. Τα φουσάτα του Βασιλέα έκρουσαν τους αιρετικούς κι αούτοι επήγαν αφ`κά ασήν Σεβάστειαν, σουμά σον Εμίρη της Μελιτηνής, τον άπιστον Σαρακηνόν. Αούτος έδωκε αυτοίς μέρια για να στέκουνται και μετ` εκείνον και με τ`ς Αρμενάντ` να πολεμάνε την Ρωμανίαν. Αέτσ` εποίησαν «βασίλειον ελλενικόν» και τρανόν καστροπολιτείαν σ`κώσανε, τον Αργαούν. Επ` έκει ερχόντουσαν σ` εμέτερα τα μέρια ούλ` εντάμαν, Παυλικιάνοι, Σαρακηνοί και Αρμενάντ` και πολλά εβασάνιζαν την Ρωμανίαν.
Γι` αυτό δεν βάζω νερό στο κρασί μου... Γιατί εμένα η ρίζα μου είναι εκεί πάνω... Στα δύο χιλιάδες, και βάλε, μέτρα ψηλά... Ρωμιός πάππο προς πάππο, με ανόθευτη προγονική κοιτίδα και βουνίσια αψάδα και παλαλοσύνη. Με μεταλλαγμένους, ζόμπι, νεραξίες, "νεομάρτυρες" και καριερίστες, δεν έχω καμία παρτίδα. Λέω και γράφω ό,τι θέλω, όποτε θέλω και όπως θέλω. Γιατί εγώ είμαι στην ΠΑΤΡΙΔΑ και "οριάζω τα ρασία"...
Η σκηνή του βίντεο είναι "τραβηγμένη" μέσα στο παλιό ρωμαίικο νεκροταφείο της Νικοπόλεως και δίπλα στα ερείπια του παλαιού ναού των Ταξιαρχών... Γι` αυτό δεν ήμουν μόνος. Χορεύανε πολλές ψυχές μαζί μου, στον κύκλο των αιώνων...
Μετά από τις ..."νοτιοανατολικές περιοχές", αύριο πρωί θα πάρω ένα "δύσκολο", αρκετά "περίεργο" και "απρόβλεπτο" δρόμο. Θα οδηγήσω προς τα βόρεια, ακολουθώντας τον ποταμό Ευφράτη, μέσα από χαράδρες και ορεινές διαβάσεις, για να φτάσω μέχρι επάνω στις πηγές του. Εκεί πλέον, σ`εμέτερα τα μέρια, θα μπορέσω να περάσω μερικές μέρες ησυχίας στην πατρίδα μου, τη Νικόπολη του Πόντου. Αύριο λοιπόν, θα ξέρω οτι κάποιοι από τους φίλους μου, με ακολουθούν νοερά και δε θα είναι μοναχικό το ταξίδι μου...
Άργανα Μαντέν.
Ο πιο νότιος οικισμός με Ρωμιούς μετανάστες μεταλλωρύχους του Πόντου,
από το 18ο αιώνα ακόμα...
Διαλέχτεεεε...
Μαυροθάλασσα παντού.
Χαμσία και σταυρίτες, ακόμα κι εδώ...
Όλια του κόσμου τα φυτά, εκεί παν και φυτρώνουν...
Κι εγώ πηγαίνω, νύχτα και μέρα… Κι έχω εντάμαν ψυχές αμέτρητες να οδηγούν τα βήματά μου, τα χνάρια να μου δείχνουνε π` αφήσανε τ` ανθρώπινα κοπάδια των εκτοπισμένων, ατέλειωτη σειρά, ατέλειωτος κι ο δρόμος, πορεία προς το άγνωστο, στο θάνατο, στη σωτηρία… Σεβάστεια, Γκιουρούν, Μαλάτεια, άγνωστα μέρη, ξερός και άγριος ο τόπος και να σε λιώνει ο ήλιος όταν περπατάς και να σε περονιάζει η παγωνιά της νύχτας όταν γέρνεις να ξαποστάσεις. Όταν σ` αφήνουνε να γύρεις για να ξαποστάσεις… Και πίσω αφήνεις παιδιά, γονείς, συζύγους και αδέλφια, νεκρά ή ζωντανά να υστερνανασαίνουν, χωρίς τον τελευταίο ασπασμό να δώσεις, χωρίς κερί και προσευχή, χωρίς σταυρό και κοιμητήρι. Εκεί τους άφησες να λιώσουνε και να τους πάρει ο άνεμος και ο Θεός. Μα όσο κι αν ποτίσανε με αίμα οι δικοί σου αυτά τα χώματα, πάλι στεγνός και στέρφος απέμεινε ο τόπος, σα να τον καταράστηκες εσύ κι άλλοι χιλιάδες, μυριάδες μαζί με σένα.
Κι εσύ, πρόγονε, ορίζεις το βλέμμα μου να στρέψω, εκεί στις τρύπες που έσκαψες για να προφυλαχθείς, στη στράτα που σε τράβηξαν, νύχτα και μέρα, στα νερά του Ευφράτη που πίστεψες πως θα σε ξεδιψάσουν, αλλά αυτά δικούς σου πήρανε μαζί τους, νεκρούς και ζωντανούς που πάλευαν για να γλιτώσουν τον πνιγμό, τη λόγχη, τη θηλειά. Γέμισε οστά ημέτερα το φοβερό Χαρπούτιν. Χωρίς να βρουν ακόμη λύτρωση, ανάπαυση, δικαίωση.
Κι εγώ για σένα και όλους τους άλλους, παίρνω τον ίδιο δρόμο, να κοινωνήσω τον ιδρώτα σου, το δάκρυ και το αίμα σου. Να περπατήσω στα χνάρια σου, μέρα και νύχτα. Και να σου κάνω μνημόσυνο, να υψώσω σταυρό, εκεί που θέλησε η μοίρα κι ο Θεός να μαρτυρήσεις και να συντροφεύσω το δικό σου μυστικό σταυρό που βρίσκεται εκεί, τώρα, αύριο, εσαεί…
Σεβάστεια, Γκιουρούν, Μαλάτεια, Ευφράτης, Χαρπούτ… Γιατί έπρεπε να δω, ν` ακούσω, να μυρίσω, να αισθανθώ, να ριγήσω, να κατανοήσω, πριν μιλήσω και πριν γράψω, πριν περηφανευτώ για όσα τράβηξε η ράτσα μου και πριν μιλήσω ξεδιάντροπα για «ρίζες» και «συνέχειες» και «προσφορές» Εγώ το πήρα το αντίδωρο. Αιωνία σας η μνήμη…
Νίκος Πετρίδης 06/09/2016 Στο δρόμο και στον τόπο του μαρτυρίου...
Στον άλλο κόσμο όταν θα πάμε, εκεί που θα συναντήσουμε λυκοπάππους και αρκοπάππους εμούν, άραγε θα μπορέσουμε εντάμαν να χορέψουμε; Ή θα μας βλέπουνε και θα ξύνουν το `φκάλι`τουν, αυτοί οι αφκιασίδωτοι ορεσίβιοι Ρωμιοί, προσπαθώντας να καταλάβουνε ντο εν` αβούτο ντο ελέπ`νε. Άντε μετά να τους εξηγείς για τους συλλόγους, τους δασκάλους, τα φεστιβάλ, τα πανηγύρια, τα μπαλέτα, τα βήματα, τις παρτιτούρες, την αποστειρωμένη πολιτιστική μονοκαλλιέργεια, την πολυξεροσύνη των «ειδημόνων του οργανωμένου χώρου», τους «ελεύθερους επαγγελματίες», τους ηλεκτροτραγωδάνους, τους βιρτουόζους βιολιστές, τους «Νουρέγιεφ» της πίστας κοκ. Γι` αυτήν τη μετάλλαξη, γι` αυτή την «πολιτισμοκτονία» θα μιλήσει κανείς ελεύθερα, χωρίς φόβο, αλλά με πάθος;
Εδώ στέκεται ακόμα αγέρωχη η Αγία Τριάς, ωσάν φηγός κι αυτή αναμετράται με τις αιωνόβιες «οξιές» που έχει γύρω της. Κι αν στη Δωδώνη τα φύλλα των φηγών που θρόιζαν, ψιθύριζαν, λένε, στους ιερομάντεις του Διός τα μελλούμενα, εδώ μονάχα όσα πια πέρασαν μπορεί ν` ακούσει ο μυημένος, αρκεί να κοπιάσει για να μάθει ν` ανιχνεύει τα μυστήρια, τ` ανείπωτα, τα διπλοσφραγισμένα. Και τότε ίσως να νιώσει και μάτια παιδικά, εφηβικά και χαμογελαστά να τον περιεργάζονται, ανεξίτηλα αποτυπωμένα στο Ζάππειο, μα και στο απέναντί του Εσαγιάν των Αρμενάντων. Ίσως δε να καταλάβει, μύστης νεόκοπος κι αυτός, όσα πασχίζανε οι επίγειες εξουσίες να συσκοτίσουν παλαιόθεν. Και όσα εξακολουθούν να ζουν και ν` ανασαίνουνε ακόμα, ν` αφουγκραστεί και να τα νιώσει. Εδώ, στο Meşelık Sokak, στην Οδό των Φηγών, στη Βασιλεύουσα Πόλη των Πόλεων.
Εδώ, στην Πατρίδα, επιστήμονες κάνουν εκθέσεις και ασχολούνται με την ιστορία και τα «παιδιά» του Πόντου… Εκεί, στην πατρίδα, ποντιοπατέρες-πανεπιστήμονες-πολυπράγμονες-μπίζνεσμεν-καλλιτέχναι-πολιτικάντηδες-ερευνητές-συλλογίστας/ομοσπονδίστας/συνομοσπονδίστας-μωροφιλόδοξοι-σερρανίστας/κεμεντζεσίστας/παναϊρτζίστας- επιτήδειοι «εισοδιστές»-οπορτουνιστές κοκ κάνουν tv-debates και interviews, gala με vip, κονέ με πολιτικούς-σλούρπινγκ σε επιχειρηματίες-ακκίζονται-κορδώνονται και αντιμάχονται για οφίτσια, λεζάντα, επιδοτούμενο «τραβεστί πολιτισμό», «ευγενικές και ανιδιοτελείς» χορηγίες και κυρίως για τα «κουκιά» του Πόντου… Θλίψις απέραντη… O tempora o mores...
Τα ποντιοπούλια γιορτάζουν την Παναγία στην περιοχή του Νοβοροσίσκ. Ένας λαός διαιρεμένος, εσαεί πρόσφυγες, ξεριζωμένοι από την προαιώνια πατρίδα μας. Κι όποιος δεν καταλαβαίνει, δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει..."Στα ξένα είμαι Έλληνας και στην Ελλάδα ξένος"...
Δεκαοκτώ χρόνια πριν ιδρυθεί το Βυζάντιο (η μετέπειτα Κωνσταντινούπολη), οι Μεγαρείς άποικοι είχαν ιδρύσει στην απέναντι ασιατική πλευρά τη Χαλκηδόνα, το 685 π.Χ. Εδώ γεννήθηκε κι εδώ μαρτύρησε το 303 μ.Χ. η Αγία Ευφημία, στα χρόνια των διωγμών του Διοκλητιανού. Εδώ αργότερα έχτισε ναό στη μνήμη της ο Μέγας Κωνσταντίνος και εδώ οι Πατέρες της Τετάρτης Οικουμενικής Συνόδου (τη βοηθεία και ευλογία της Αγίας Ευφημίας) καταδίκασαν τους αιρετικούς μονοφυσίτες. Εδώ, το 16ο αιώνα, η αρχαία Μονή της Αγίας Βάσσης μετονομάστηκε σε Μονή της Αγίας Ευφημίας και το 1694 οικοδομήθηκε ο νέος Ναός. Και σήμερα, εδώ, στην ταπεινή Αγία Ευφημία της Χαλκηδόνας / Καντίκιοϊ, χτυπά ακόμα η καρδιά της Ορθοδοξίας και της Ρωμανίας. Μετά από τόσους αιώνες...
Τριακόσια τριάντα χρόνια πριν το Χριστό, είναι ένας άλλος «Θεός» που διαφεντεύει στην Ανατολή. Κυρίεψε ο Αλέξανδρος τη Μικρασία και τη Συρία και την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο και σπεύδει τώρα στα Γαυγάμηλα, τα Σούσα και την Περσέπολη, να αποτελειώσει το Δαρείο. Παντού ιδρύει νέες πόλεις, παλαίμαχους στρατιώτες του εγκαθιστά, τον «τρόπο τον ελληνικό» του φέρεσθαι και ζείν και πολιτεύεσθαι, μα πιο πολύ του παιδεύειν εξαπλώνει, και φέρνει κι άλλους απ` τη Μακεδονία στη θέση τους, για να γευτούν κι αυτοί τη γλυκιά μέθη της νίκης και της εκδίκησης για όσα κάνανε οι Πέρσες στην Ελλάδα παλαιόθεν. Κι έρχεσαι εσύ, δύο χιλιάδες και τριακόσια σαράντα έξι χρόνια μετά, καταμεσήμερο στη Φρυγία να ψάχνεις σκιά στους Κάδους, την πόλη που φτιάξανε τότε στις όχθες του Έρμου ποταμού οι Μακεδόνες άποικοι, του Αλεξάνδρου οι συμπολεμιστές. Εδώ στην πόλη των «Καδοηνών Μακεδόνων», όπως οι ίδιοι έγραφαν στα νομίσματά τους, με τους «Σεβαστούς» και τους «Αυγούστειους» αγώνες της ρωμαϊκής περιόδου, την Επισκοπή των Βυζαντινών και την πλημμυρίδα νέων επιδρομέων, χίλια και βάλε χρόνια μετά τη φτιάξη της, μένεις μαρμαρωμένος και κοιτάς το μαρμαρένιο κίονα, όρθιο ακόμα να στέκεται, μα τόσο μόνος να επιμένει, να φωνάζει, χωρίς φωνή ν` ακούγεται, να ξεθωριάζουνε όλα τα γύρω τα μετέπειτα, μπροστά στο μάρμαρο που γλύφτηκε και γίνηκε κιονόκρανο ελληνικό, και τέτοιο μέχρι τα τώρα έμεινε, μαρμάρινη ταυτότητα της των «Καδοηνών Μακεδόνων» πόλεως, να δηλώνει «Μακεδονίς ειμί», καταμεσής στα αιώνια «μαρμαρένια αλώνια» της Μικρασίας και του Αλέξανδρου, του Μιθριδάτη και του Ηράκλειου, του κάθε ανώνυμου Ακρίτη και Ρωμιού… Μαρμαρένιος ο κίονας, μαρμαρένιοι και τόσοι άλλοι παλαιοί εδώ, μαρμαρωμένος εσύ, μαρμαρωμένος και ο βασιλιάς, και μείναν μοναχά τα μάρμαρα για να στοιχειώνουνε τις ρίζες τις παλιές μας τις μαρμάρινες, και το μαρμαρωμένο μας το σήμερα…
Διάβασα σήμερα ανάρτηση φίλου μου στο facebook, όπου αναφέρει ανακρίβειες για την πατρίδα μου, τη Νικόπολη του Πόντου. Έτσι, πάλι έγινα ο «κακός» της υπόθεσης και σχολίασα με το παρακάτω κείμενο:
1)Η Νικόπολη δεν είναι σε καμία περίπτωση «του ήλ` το κάστρον». Αυτό τοποθετείται ανατολικότερα, στη Μονή του Αγίου Γεωργίου Δεβρεντζή, στα νότια της Χερίανας (χωρίς πάλι να είναι απολύτως εξακριβωμένο).
2)Δεν υπήρχε «Μιθριδατικός πόλεμος», δηλαδή ένας, αλλά τρεις. Πρώτος, δεύτερος και τρίτος Μιθριδατικός πόλεμος.
3)Οι Ρωμαίοι δεν επικράτησαν τον 6ο αιώνα πΧ (αφού τότε δεν υπήρχε καν η Ρώμη ως αυτοκρατορία), αλλά το 66 πΧ, με τη νίκη του Πομπηίου εναντίον του Μιθριδάτη Στ΄ του Ευπάτορα στην τοποθεσία που ιδρύθηκε μετέπειτα η Νικόπολις και ολοκληρωτικά το 63 πΧ με το θάνατο του Μιθριδάτη . Η ίδρυση της Κολωνίας δεν έχει καμία σχέση με τη νίκη του Πομπήιου, αλλά εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής δημιουργίας αποικιών Ρωμαίων πολιτών.
4)Οι αντικρουόμενες απόψεις για την ακριβή τοποθεσία της νίκης του Πομπήιου, όπως περιγράφεται από τις αρχαίες διασωθείσες πηγές (που αντιγράφουν η μία την άλλη) δεν αφήνουν καμία αμφιβολία σε όποιον έχει επισκεφτεί την περιοχή και γνωρίζει τον απόκρημνο βραχώδη όγκο του σημερινού Σεμπίνκαραχισαρ, την «απλωσιά» του Πιούρκ και το «απόμερο» του Κοϊλάχισαρ. Όσον αφορά την Τεφρική, είναι αστείο και μόνο που το συζητάμε, ως περίπτωση να αποτελεί την αρχαία Νικόπολη.
5)Η ονομασία Μαυρόκαστρο είναι πολύ νεώτερη του 11ου αιώνα, αφού καταγράφεται ήδη από τους Άραβες.
6)Οι Οθωμανοί αρχικά διατήρησαν την ονομασία Καραχισάρ, μετά την ονόμασαν Καραχισάρ-ι Σαρκί (Μαυρόκαστρο της Ανατολής), όχι όμως και Σεμπίνκαραχισαρ (που είναι ονομασία του 20ου αιώνα και αποδόθηκε μετά από πρόταση του Μουσταφά Κεμάλ).
7)Ο αοίδιμος Μητροπολίτης (τελευταίος) Κολωνίας, Γαβριήλ Πρεμετίδης, δεν επισκέφθηκε ποτέ την περιοχή της Νικοπόλεως και δεν είχε ιδίαν άποψη για όσα έγραψε. Η δε συγκεκριμένη διατριβή που εκπόνησε στη Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης, βασίζεται ως επί το πλείστον σε παλαιότερες δημοσιευμένες πηγές, με πολλά λάθη, παραλείψεις και ανακρίβειες, που είναι απορίας άξιο πώς εγκρίθηκε από πανεπιστημιακούς που «υποτίθεται» γνώριζαν το αντικείμενο που εποπτεύουν και ελέγχουν. Αυτά βέβαια δεν μειώνουν στο παραμικρό την προσωπικότητα και το κύρος του Γαβριήλ Πρεμετίδη, όσον αφορά την πολύχρονη προσφορά του στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και κυρίως όσον αφορά τη θεολογική του κατάρτιση.
8)Μετά τη Μάχη του Ματζιγκέρτ, η Νικόπολη δεν πέρασε στα χέρια των Σελτζούκων, αλλά πλέον άρχισα να βαριέμαι να γράφω λεπτομέρειες (για τη μετέπειτα πορεία του Ρωμανού Διογένη, τις ενδοβυζαντινές έριδες και κινήματα, τους Νορμανδούς μισθοφόρους και τον Κρισπίνο, τον Κατακαλών Κεκαυμένο κλπ κλπ κλπ…).
9)Οι Οθωμανοί άλωσαν και πήραν τη Νικόπολη τον 15ο και όχι το 16ο αιώνα (Δεκαπενταύγουστο του 1473), αλλά από τους Τουρκομάνους Σιίτες Ασπροπροβατάδες του Ουζούν Χασάν (να μη σας «ζαλίζω» όμως με τα πλέγματα συνοικεσίων, συμμαχιών και συγγενειών που είχαν οι Κομνηνοί εκείνη την εποχή με μουσουλμανικά φύλα…).
Δεν περιγράφω άλλο…
Νίκος Πετρίδης
ΥΓ: Το έχω πει αμέτρητες φορές. Όπου διαβάζω ανακρίβειες και διαστρεβλώσεις για την Ιστορία και την Πατρίδα ΜΑΣ, θα παρεμβαίνω και ας θυμώνει όποιος θέλει. Δε μπορεί να συνεχίσουμε να πετάμε ελαφρά τη καρδία στο διαδίκτυο όσα διαβάσαμε δεξιά κι αριστερά, χωρίς να έχουμε εκ των προτέρων αξιολογήσει και ελέγξει τη βασιμότητά τους και την αξιοπιστία αυτών που τα έγραψαν. Γι` αυτό καταντήσαμε στο σήμερα. Να χορεύουμε «ποντιακά» σα μπαλέτα, χωρίς να ξέρουμε ΠΟΥ και ΠΟΙΟΣ είναι ο ΠΟΝΤΟΣ.
Άλλη μια μέρα στην Κωνσταντινούπολη φεύγει σιγά. Έχω μπουχτίσει με το κρέας και λέω να τιμήσω απόψε πλιγούρι και φασολάκια λαδερά. Ο συνδυασμός αποδείχτηκε γρουσούζικος. Λίγο πριν τις έντεκα, μετά το βραδινό τσάι, βλέπω το πρώτο μήνυμα από ντόπιο φίλο. «Κάτι γίνεται. Υπάρχουν φήμες για κινήσεις του στρατού». Μετά από λίγα λεπτά, δεύτερο μήνυμα, από φίλη. «Κάτι συμβαίνει στη γέφυρα. Πραξικόπημα;». Ανοίγω την τηλεόραση. Η κλασική συνταγή «αθλητικά, μουσικά βιντεοκλίπς και εγχώριες σαπουνόπερες». Κάποιοι αρχίζουν τα «έκτακτα». Δύο φωτογραφίες. Η μία με στρατιώτες στη νέα γέφυρα του Βοσπόρου και η άλλη με τεθωρακισμένα άρματα στην είσοδο του αεροδρομίου «Ατατούρκ». Σε λίγο και ζωντανές εικόνες από τα ίδια σημεία. Όλοι πλέον μιλάνε για πραξικόπημα, αλλά οι εξηγήσεις συγκεχυμένες. Στο αεροδρόμιο λένε ότι είναι δυνάμεις των κινηματιών, αλλά στις γέφυρες κυβερνητικές δυνάμεις, οι οποίες θέλουν να αποκλείσουν την κίνηση προς την Ασία, δυνάμεων που στασίασαν στα ευρωπαϊκά εδάφη. Οι στρατιώτες στις εικόνες φαίνονται χαλαροί και σίγουροι για τον εαυτό τους. Βρε λες να είναι αλήθεια;
Ξεπροβοδίσαμε σήμερα τον τελευταίο παραδοσιακό λούρατζη και ζουρνατζή, γεννημένο στη Νικόπολη του Πόντου και απαθανατιστήκαμε μαζί του για ύστατη φορά, άμον οι τεμετέρ` οι παλαιοί σην Πατρίδαν. Έ κιτι Ισπίρ-αγά, ας έν` ελαφρύν το χώμα...
Κυριακή μεσημέρι στην καψωμένη απλωσιά της Φρυγίας, στέκεις εμπρός στου Διός το Ναό, τον περίλαμπρο, κλονίζεσαι, ζυγιάσεσαι, με την κληρονομιά σου τη ρωμαίικη αναμετριέσαι, το ελληνικό σου παρελθόν, το μίζερο παρόν σου, στων Αιζανών την πολιτεία την αρχαία, μάρτυρας κλέους και δόξης, με στήλες αφιερωματικές σε Ολυμπιονίκες, ταφικά μοιρολόγια σκαλισμένα δίπλα σε μορφές μαρμάρινες, με γράμματα και λέξεις που εσύ γνωρίζεις, τα ίδια είχανε οι πρόγονοί σου, τα ίδια είχανε κι οι προηγούμενοι απ` αυτούς, χρόνια χιλιάδες πίσω στην ιστορία, κι εσύ μονάχος στην πολιτεία την άγνωστη στους πολλούς, την ερημωμένη μα ακόμα ζωντανή, τέκνο της Μικρασίας, τριγύρω σου χαλάσματα και πέτρες, ο ήλιος κι ο αέρας, και όλα τούτα σου μιλάνε μυστικά και σε καλωσορίζουνε παλιννοστήσαντα, στη γη σου τη γενέθλια...
Πληθυσμιακά στοιχεία από την περιοχή του Όφεως Πόντου (σημερινές επαρχίες Of, Dernekpazarı, Çaykara, Hayrat), κατά τον πρώτο αιώνα μετά την άλωση, σύμφωνα με τους επίσημους οθωμανικούς φορολογικούς καταλόγους: Έτος 1486, Χριστιανοί 98,80% - Μουσουλμάνοι 1,20%. Έτος 1515, Χριστιανοί 98,90% - Μουσουλμάνοι 1,10%. Έτος 1520, Χριστιανοί 97,36% - Μουσουλμάνοι 2,64%. Έτος 1554, Χριστιανοί 91,03% - Μουσουλμάνοι 8,97%. Έτος 1583, Χριστιανοί 69,30% - Μουσουλμάνοι 30,70%...
Ο Ραμίζ Αλία πέφτει και το Κομμουνιστικό Κόμμα χάνει την εξουσία στην Αλβανία, μετά από μισό αιώνα. Οι Έλληνες αρχίζουν να οργανώνονται και αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους. Και στο μυαλό μου τοτινές, ανεξίτηλες εικόνες στη μνήμη. Ο πόθος για ελευθερία και δημοκρατία. Τα σχολεία χωρίς θέρμανση και παράθυρα. Οι εκκλησιές που έγιναν στάβλοι. Τα "Ζήτω η Ελλάς", γραμμένα με μπογιά στους τοίχους. Αργυρόκαστρο, Άγιοι Σαράντα, Δέλβινο, Γεωργουτσάτες, Επισκοπή, Μουζίνα, Βουλιαράτες, Δρόβιανη... Τότε που παλεύαμε, γιατί ακόμα πιστεύαμε σε μια αναγέννηση του Περιφερειακού Ελληνισμού... Νίκος Πετρίδης
Αγαπητοί φίλοι, τις τελευταίες ημέρες η συγκεκριμένη φωτογραφία εμφανίστηκε σε αρκετά προφίλ συμπατριωτών μας και συσχετίστηκε με τη 19η Μαΐου. Θα μου επιτρέψετε λοιπόν την παρακάτω παρέμβαση. Οι δύο νεαρές γυναίκες είναι Αρμένισσες (όπως Αρμένιοι είναι και αυτοί που εμφανίζονται σχεδόν στο σύνολο των φωτογραφιών στις αφίσες που κυκλοφορούν Ομοσπονδίες, Σύλλογοι κλπ, για τη 19η Μαΐου). Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι του 1895 και οι δύο Αρμένισσες φορούν την κλασική νεανική αντρική φορεσιά των νοτίων (και κυρίως νοτιοανατολικών) περιοχών της Μικρασίας μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Η συγκεκριμένη φορεσιά είναι το σήμα κατατεθέν (όπως αργότερα τα ζίπκας στα "καθ` ημάς" βόρεια) των Αρμενίων φενταγίν του Επαναστατικού Κόμματος Τασνάκ, κατά την περίοδο της εξέγερσης 1894-1896 στις περιοχές του Μους και του Σασσούν, στα δυτικά και νοτιοδυτικά της λίμνης Βαν. Την ίδια ακριβώς φοράει σε δύο φωτογραφίες (τις οποίες ευτυχώς διαθέτουμε) ο ηγέτης των Αρμενίων Αντρανίκ Οζανιάν (από τη Νικόπολη του Πόντου) που έδρασε για 30 χρόνια σε όλες τις περιοχές που εξεγέρθηκαν οι Αρμένιοι και όχι μόνο (πχ έδρασε και στο Βαλκανικό μέτωπο εναντίον των Τούρκων, στις τάξεις του βουλγαρικού στρατού, με τη δική του "Αρμενική Λεγεώνα"). Η παρέμβασή μου έχει στόχο την πληροφόρηση όσων ενδιαφέρονται και μόνο. Νίκος Πετρίδης
Μου είχε προταθεί και στο παρελθόν να συμμετάσχω ως ομιλητής στις εκδηλώσεις για τη 19η Μαΐου, αλλά οι εκδηλώσεις αυτές προγραμματίζονταν για άλλη ημερομηνία. Σταθερή μου θέση ήταν οτι συμμετέχω μόνο σε εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται στις 19 Μαΐου και όχι όποτε "βολεύει" το κρατικό ελλαδικό πρωτόκολλο. Φέτος, αποδέχτηκα την πρόταση των Συλλόγων Ποντίων του Δήμου Αλεξανδρούπολης, για την εκδήλωση μνήμης που διοργανώνουν με την Ένωση Πολιτιστικών Φορέων Έβρου, ανήμερα στις 19 Μαΐου. Ως σπονδή στη μνήμη των προγόνων μας... Νίκος Πετρίδης (Φωτορεπορτάζ από το Radio Maximum)
Εδώ κάποτε βρισκόταν το ελληνικό χωριό Λάκι, στην κεντρική Κριμαία. Στις 23 Μαρτίου 1942, οι Γερμανοί εισβολείς ναζί και οι ντόπιοι Τάταροι συνεργάτες τους, περικύκλωσαν το χωριό, συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους και τους δολοφόνησαν εν ψυχρώ, άλλους με τα όπλα και άλλους καίγοντάς τους ζωντανούς. Άντρες, γυναίκες και παιδιά έμειναν άταφοι, δίπλα στα ερείπια του κατεστραμμένου χωριού. Σήμερα υπάρχουν λίγα χαλάσματα, ό,τι απέμεινε από το ναό του Ευαγγελιστή Λουκά (εξ ου και το όνομα Λάκι, που προήλθε εκ παραφθοράς), λίγοι τάφοι και ένα ταπεινό μνημείο που ύψωσαν επιζώντες του χωριού. Κατά τ` άλλα, η Eurovision ψήφισε ...Γενοκτονία των Τατάρων... Νίκος Πετρίδης
Καταγραφές του αείμνηστου Πολυχρόνη Νικολαΐδη (Πολύτας) ασήν Σαντάν. Είναι τιμή για μένα η συνεργασία μας επί σειρά ετών τη δεκαετία του '90 και θυμάμαι με συγκίνηση τον πόθο και την αγωνία του να ανακαλύψει και να διασώσει όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία για την ιστορική μας κληρονομιά. Το έργο του συνεχίζει ο γιος του Μιχαήλ, πρόεδρος του Συλλόγου Πεύκων Αλεξανδρούπολης "Οι Ρίζες" και το "Μοτόσ' (μετόχιον) Σαντάς". Νίκος Πετρίδης
Η γνώση της πολιτικής διοικητικής διαίρεσης της Οθωμανικής
Αυτοκρατορίας, αποτελεί σημαντικό «εργαλείο» για όποιον μελετά την ιστορία.
Σε
γενικές γραμμές, η οθωμανική γραφειοκρατία ονόμαζε Ρούμελη τα κατεχόμενα εδάφη της
Ευρώπης και Ανατολία τα εδάφη της Ασίας.
Μετά από αρκετές επί μέρους αλλαγές
και διευθετήσεις στο πέρασμα των αιώνων, από τους αρχικούς Λιβάδες και
Εγιαλέτια, περάσαμε στα Βιλαέτια ως βασική και ανώτερη διοικητική περιφέρεια.
Σε πολλές περιπτώσεις η διοικητική αυτή διαίρεση, βασίζεται και ταυτίζεται με
παλαιότερες της Ελληνικής Αυτοκρατορίας και τα περίφημα Θέματα, μικρά και
μεγάλα, παλαιότερα και νεώτερα.
Εμείς θα εξετάσουμε σήμερα μόνο τις περιοχές της Μικράς
Ασίας (και αναλυτικά αυτές που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς, δηλαδή με ποντιακούς πληθυσμούς), με μικρή
αναφορά στην τότε Ανατολική Θράκη και στις νότιες Μεσοποταμιακές και Αραβικές
περιοχές.
Ουσιαστικά επικεντρωνόμαστε στην περίοδο των αρχών του 20ου
αιώνα και ειδικά στις αρχές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού αυτή η διοικητική
διαίρεση ήταν που έζησαν και γνώριζαν οι πρόγονοί μας μέχρι τον ξεριζωμό και με
βάση αυτήν είχαν τις όποιες αναμνήσεις και μαρτυρίες τους.
Είπαμε λοιπόν ότι η μεγαλύτερη διοικητική μονάδα ήταν το
Βιλαέτι (σήμερα θα αντιστοιχούσε σε Περιφέρεια). Κάθε Βιλαέτι χωριζόταν σε
Σαντζάκια (σήμερα Νομοί), κάθε Σαντζάκι σε Καζάδες (σήμερα Επαρχίες) και κάθε
Καζάς σε Ναχιέδες (ομάδες χωριών).
Οι ποντιακοί πληθυσμοί κατοικούσαν πρωτίστως σε δύο
Βιλαέτια, της Τραπεζούντας και της Σεβάστειας και δευτερευόντως σε περιοχές του
Βιλαετίου Κασταμονής και του Βιλαετίου Ερζερούμ (Θεοδοσιουπόλεως). Υπήρχαν
βέβαια και μετανάστες που εγκαταστάθηκαν μαζικά σε άλλες περιοχές, στις οποίες
θα κάνουμε αναφορά παρακάτω.
Πολλές φορές έχω ακούσει συμπατριώτες που ενδιαφέρονται
για την ιστορία των προγόνων και της πατρίδας μας, να έχουν ελλιπή πληροφόρηση
για την εκκλησιαστική κατάσταση στον Πόντο και τα όρια των Μητροπόλεων. Αυτό
είναι σημαντικό στοιχείο για κάποιον που μελετά την ιστορία ή θέλει να
καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα. Η εξήγηση είναι απλή.
Πέρα από τη διοικητική
διαίρεση του Οθωμανικού κράτους σε Βιλαέτια, Σαντζάκια, Καζάδες και Ναχιάδες
(θέμα στο οποίο θα επανέλθω πολύ σύντομα), για τους προγόνους μας αυτό που είχε
αντίκτυπο σε σημαντικές στιγμές του βίου τους, ήταν η υπαγωγή του χωριού, της πόλης,
της περιοχής τους, σε κάποια Μητρόπολη.
Με βάση τα «προνόμια» του Πατριαρχείου
και τη διευθέτηση ουσιαστικών ζητημάτων διαβίωσης των μιλετιών στο πλαίσιο του
κράτους, η κάθε Μητρόπολη είχε
αποκλειστικό λόγο σε υποθέσεις γάμων, κηδειών, βαπτίσεων, διαζυγίων,
κληρονομιάς, λειτουργίας σχολείων, εκκλησιών κλπ.
Εκτός αυτού, ο κάθε
Μητροπολίτης ήταν υπόλογος και αποκλειστικός υπεύθυνος για την προώθηση
επίκαιρων θεμάτων (προσωπικών ή συλλογικών) στο Πατριαρχείο και από εκεί στην Κυβέρνηση.
Είναι ακριβώς η εποχή που η Αυτοκρατορία έχει
ανακαταλάβει εδάφη που είχε χάσει νωρίτερα από τους Άραβες. Θα μπορούσαμε να
χαρακτηρίσουμε τη διοικητική διαίρεση της Ανατολής αυτής της περιόδου, ως την
πλέον αποτελεσματική και επιτυχημένη, αφού μετά από λίγες δεκαετίες αρχίζει να
παραμελείται ο θεσμός Θεματικών στρατευμάτων, να κατακερματίζονται τα Θέματα,
να πολλαπλασιάζονται οι ανίκανοι και υστερόβουλοι ηγήτορες και να δημιουργείται
κλίμα αποφυγής στράτευσης του λαού στις συνοριακές περιοχές.
Αυτήν την περίοδο λοιπόν, έχουμε ίσως την πιο ισορροπημένη
και αποτελεσματική επάνδρωση των Θεματικών Λεγεώνων, Ταγμάτων, Τουρμών κοκ. Ένα
μέρος του στρατεύματος αποτελείται από επαγγελματίες, οι ηγήτορες στη μεγάλη
πλειοψηφία τους είναι στρατιωτικοί καριέρας (άσχετα με την καταγωγή τους) και
βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη ο θεσμός των Ακριτών.
Από τη στιγμή που κυκλοφόρησε ως πληροφορία στο διαδίκτυο ότι την Ελλάδα στο διαγωνισμό τραγουδιού της Eurovision, θα εκπροσωπήσει το συγκρότημα Europond (και μετά Argo), με «ποντιακό» τραγούδι, ξεκίνησε ένας νέος «μίνι - εμφύλιος» πόλεμος δηλώσεων και σχολίων. Είναι ακόμα μία απόδειξη για την ευκαιροσύνη που μας χαρακτηρίζει, την έλλειψη μέτρου, την υπερβολή.
Το συγκρότημα Europond (για τα παλιά τραγούδια του οποίου γίνεται κυρίως η φασαρία), δημιούργησαν αρκετά χρόνια πριν, παιδιά που ήρθαν από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ας μη σταθούμε στο τι αντιμετώπισε αυτή η συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα στη δεκαετία του `90 κυρίως, αλλά και στα φαινόμενα που εμφανίστηκαν στο εσωτερικό της, κατανοητά για όποιον έχει βασικές γνώσεις πολιτικής ιστορίας και κοινωνιολογίας. Θα εξετάσουμε μόνο την περίπτωση αυτών των παιδιών, τα οποία επέλεξαν αρχικά να ακολουθήσουν ένα συγκεκριμένο είδος μουσικής για να εκφραστούν και να διασκεδάσουν.
